(Có yếu tố tiêu cực, cân nhắc trước khi đọc)
Hồi mình học đâu đó lớp 1-2, mình rất là ghiền sách ngữ văn các cấp lớn của các chị họ mình khi ấy học cấp 3. Có cuốn nào mình lấy của các chị ra đọc hết, đòi hết quyển này tới quyển khác. Mình còn đi vào lớp luyện thi Đại học của chị ngồi cùng, nghe thầy giảng bài Chí Phèo, mà càng nghe càng thích mê.
Tới lớp 6 mình từng có điểm 10 văn, được cô giáo dạy văn yêu thích lắm. Lớp 7-8 gì đó, có lần mình không làm bài tập về nhà môn văn, nhưng lại bị cô gọi dậy đọc bài cho cả lớp nghe. Thế là mình cầm quyển vở xong cứ thế chữ trong đầu tuôn ra, mình đọc đâu ra đấy như thể đã viết sẵn một bài văn hay dài dằng dặc. Tới lúc thi tốt nghiệp, mình lại được hẳn điểm 9 môn văn, nghe bảo là xưa nay hiếm gặp. Thầy giáo dạy văn khi ấy vốn rất ghét mình, bỗng trở nên vui vẻ tự hào đột xuất vì “học sinh của thầy” xuất sắc như vậy :v
Nghe lan man đến đây chắc hẳn khi nhắc đến câu hỏi: Đại học thi khối gì? Các bạn cũng dự đoán giùm mình là mình sẽ thi Khối D (thời đó) là Văn – Toán – Anh phỏng?
Nhưng không, cấp 3 mình lao đầu vào học để thi Khối A. Tới đây là chuỗi ngày “thống khổ” của con cá buộc phải học trèo cây đã bắt đầu.
Lớp mình học là lớp chọn Khối A. Bạn học của mình là cái kiểu, suốt ngày chơi điện tử, bỏ học, nhưng đi thi học sinh giỏi cấp Tỉnh lại đạt điểm tuyệt đối 20/20. Hoặc các bạn đi thi Đại học kiểu: “Mình sẽ đạt thủ khoa mấy khối?” Thời đó mấy bạn hay thi hai Khối A và Khối B.
Thế là, ở trong cái lớp đó, mình như một kẻ vốn đã phải gắng rồi vẫn phải gắng thêm dăm bảy lần nữa. Lúc nào cũng phải quặn từ đáy lòng: “Người ta cố 1 thì mình phải cố 10. Mình phải làm được, bằng được”. Nhưng giữa những người bạn ưu tú, trong thâm tâm mình không tránh khỏi càng ngày càng cảm thấy rõ rệt “sự kém cỏi” của bản thân.
Mình cũng có tiến bộ, không phải thuộc nhóm cuối lớp. Nhưng cũng vì thế mà càng buộc mình không được tụt xuống mà chỉ được tiến lên. Mình từng không cách nào vào giấc được, mà phải đeo tai nghe nhạc kệ cho nó chạy tới sáng. Sáng ra tai đau nhức, nhưng không cách nào bỏ được, không thì không thể ngủ. Mình từng có những lần đạp xe đến trường mà trong đầu thầm nghĩ: “Nếu đâm vào oto tải mà c.hết thì cũng được nhỉ?” Không cảm thấy sợ hãi, chỉ cảm thấy một sự chấm hết rất gọn và vô cảm.
Kết quả năm đó thật éo le. Mình trượt Khối A với 3 năm cố gắng. Và đỗ Khối D với 3 ngày ôn thi.
Cho dù sự thật là mình có tiến bộ. Đúng, mình đã được rèn luyện qua căng thẳng, áp lực, mình học được cách theo đuổi mục tiêu tới cùng… vân vân. What doesn’t kill you make you stronger. Hẳn là mình đã mạnh hơn.
Thế nhưng vẫn có những sự thật khác là:
- Có thể mình đã là một con cá tốt hơn những con cá khác ở một điểm nào đó, nhưng mình sẽ chẳng bao giờ có thể leo trèo giỏi như một con khỉ.
- Mình đã phải trả giá bằng sức khoẻ tinh thần và thể chất.
- Cho dù có tiến bộ, bao nhiêu tự tin, giá trị bản thân cũng từ đó mà vô tình bị bào mòn. Rất nhiều năm sau đó mình không thể nào hiểu được sự tự tin từ bên trong là gì – sự tự tin sẵn có mà không cần phải bao bọc chứng minh bởi thành tựu, bằng cấp, năng lực.
- Rất nhiều năm về sau mình bị ám ảnh sự “cố gắng bằng được” một cách độc hại: Không biết đâu là thứ thực sự phù hợp với mình và đâu không phải, không biết đâu là “điểm dừng – nghỉ” mà bỏ mặc bản thân. Thậm chí nếu mục tiêu đặt ra không đạt, TẤT CẢ đều là do một-mình-mình chưa đủ cố gắng.
Bạn có từng là một con cá như mình?
Hãy thử một lần ngồi xuống, lôi mảnh ký ức ám ảnh đó ra. Xem xem ở đó có gì nghẹn nơi cổ?
Và mong bạn vượt thoát ra, để không còn phải hỏi: “Khi đó, nếu mình được thả cho bơi ở dưới nước, hướng ra biển lớn, thì mọi chuyện đã có thể khác thế nào nhỉ?”. Mà thay vào đó, là:
“Câu chuyện đó đã định hình mình trở thành một người như thế nào? Mình đã hiểu thêm được gì về chính-mình? Mình đã học được bài học gì? Mình có thể đem bài học đó vào tương lai như thế nào?”.
Thực ra, mảnh ký ức này quay trở lại với mình trong một phiên khai vấn, khi mình lần theo cảm xúc và nhìn sâu vào một ý nghĩ tiếc nuối tưởng chừng như hết sức bình thường: “Mình đã có thể làm tốt hơn nếu mình cố gắng hơn”. Chứ không thì cũng không có chuyện để kể cho các bạn hihi.
